Đi Tìm Nguồn Gốc Của Lụa Tơ Sen

Con người luôn yêu thích những sợi tơ lung linh của sự hùng vĩ vô song gọi là lụa. Qua thời gian, nó đã chịu đựng nhiều thách thức khó khăn từ các loại sợi tự nhiên và nhân tạo khác nhau để mang trong mình một nét đặc trưng riêng. Và dù thế nào đi chăng nữa, Lụa vẫn là “Nữ hoàng Dệt may” không thể tranh cãi trong nhiều thế kỷ. Những phẩm chất tinh tế như ánh sáng tự nhiên, màu sắc rực rỡ, trọng lượng nhẹ, khả năng phục hồi và độ rủ tuyệt vời,… đã khiến lụa trở thành người bạn đồng hành không thể cưỡng lại và không thể tránh khỏi của phụ nữ trên toàn thế giới.

Những Điều Làm Nên Truyền Thống

Miến Điện cổ đại nổi tiếng thế giới với các loại vải làm từ lụa. Dệt lụa là một trong những nghề chính của các nước ngay cả ngày nay. Sản xuất tơ lụa được coi là một công cụ quan trọng để phát triển kinh tế. Đây là một ngành công nghiệp tạo ra thu nhập cao và thu nhập cao, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng có tầm quan trọng kinh tế. Đó là một ngành công nghiệp tiểu thủ ở Myanmar.

Trong đó, có một sản phẩm đã làm nên tên tuổi cho đất nước Myanmar nói chung và ngành công nghiệp tiểu thủ ở Myanmar nói riêng – Lụa tơ sen. Một sự việc được truyền lại kể về nguồn gốc của lụa tơ sen: từ hơn 100 năm trước, khi một cô gái trong làng hái sen dâng lên ngôi chùa gần nhà. Cô phát hiện những vết xơ tạo thành sợi từ chỗ cắt của thân cây sen và sử dụng chúng để quay rồi dệt nên một chiếc áo choàng cho tu sĩ. Từ những chiếc áo choàng bằng tơ sen đó, nhiều người dân trong làng chuyển từ dệt vải bông, tơ tằm sang dệt lụa từ tơ sen.

Xem thêm: Lụa Biển – Món Quà Từ Biển Cả

Hình ảnh: Một góc làng In Paw Khone

Ngày trước, ngôi làng In Paw Khone trên hồ Inle (Heho, Myanmar) là ngôi làng đầu tiên và duy nhất dệt được loại lụa làm từ tơ sen. Với truyền thống từ hơn 100 năm trước, liên tục tìm tòi và cải tiến nguyên liệu để làm nên những sản phẩm lụa độc đáo và kết quả đã cho ra đời lụa tơ sen.

In Paw Khon gây ấn tượng cho người khác với hình ảnh những căn nhà đầy màu sắc nổi trên hồ. Ngôi làng độc đáo này được dẫn vào bằng một con lạch nhỏ đầy bùn. Chính con lạch này đã tạo ra những đầm sen trắng thơm ngát – nguồn nguyên liệu tuyệt vời cho những tấm lụa sen. Không chỉ thu hút bằng hình ảnh, lôi kéo bằng mùi hương, làng In Paw Khone còn khiến chúng ta phải rung động bằng tiếng thoi dệt lách cách rộn rã từ xa.

Từ Loài Hoa Giản Dị, Bình Thường Đến Loại Vải Độc Đáo

Giống như giá trị thị trường của lụa tơ sen, nghề dệt lụa tơ sen là một công việc chứa nhiều giá trị. Đó là một quá trình dài tốn thời gian, đòi hỏi nhiều sự kiên trì không mệt mỏi và niềm đam mê vì tất cả công việc đều phải làm thủ công.

Hình ảnh: Nghệ nhân kéo các sợi tơ từ cọng sen

Hầu hết các sản phẩm lụa trong làng đều được dệt ra từ sợi tơ của sen trắng. Sen trồng ở vùng nước càng sâu, cọng càng dài, càng nhiều tơ và sợi tơ cũng bền hơn. Cọng sen sau khi được hái về phải được xử lý trong vòng 24 tiếng đồng hồ, nếu không cọng bị khô lại và tơ sẽ hỏng hoàn toàn, sau đó cắt thành nhiều đoạn ngắn chừng 3 – 4cm. Thợ dệt trích xuất các sợi tinh tế từ thân cây sen và tạo ra sợi từ nó. Đó là một quá trình cực kỳ tốn nhiều công sức, kết quả là một loại vải cực kỳ hiếm, bóng và độc quyền. Những sợi tơ của các cọng sen sau đó được quấn tiếp vào sợi tơ trước, và cứ thế cho đến khi cọng sen hết nhẵn tơ. Tơ sau khi rút xong được bỏ vào một cái bát lớn và quấn vào một con suốt lớn. Cuộn tơ này đã sẵn sàng để được nhuộm, dệt và cắt may…

Một điều hết sức ngạc nhiên là công việc tách sợi sen đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo thì hầu hết là đàn ông đảm nhiệm, trong khi những người làm công việc quay tơ se sợi lại là phụ nữ lớn tuổi. Dệt sen được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác từ thời cổ đại được làm trên khung dệt truyền thống của Myanmar, phụ nữ địa phương chăm chỉ dệt 100 – 200 con thoi nhỏ qua lại thông qua một sợi dọc hơn 1.500 sợi. Khung cửi quay tơ được thiết kế đặc biệt để người phụ nữ không để lộ bàn chân của mình trước bất kỳ người nào đối diện.

Hình ảnh: Cô gái Myanmar ngồi dệt vải lụa tơ sen

Ở các vùng nông thôn của Myanmar, sẽ là niềm tự hào của ngôi nhà khi có một khung dệt với một cô gái siêng năng làm việc tại đó. Cô gái trẻ học dệt từ mẹ và bà của họ. Họ cũng học cách làm thuốc nhuộm tự nhiên và tạo ra màu sắc đẹp nhất. Mặc dù thuốc nhuộm hóa học có sẵn dễ dàng, hầu hết các thợ dệt vẫn tiếp tục thực hành các phương pháp nhuộm truyền thống được truyền qua các thế hệ hoặc để màu mộc, gồm hai màu ngà vàng và nâu cho lụa tơ sen…

Theo một gia đình thợ dệt Myanmar cho biết, lụa sen đơn giản mà vô song. Lụa sen có rất nhiều đặc tính tốt như: khả năng chống vết bẩn tự nhiên mà còn không thấm nước, mềm mại khi chạm vào, thoáng khí và không nhăn; lụa sen rất mềm, dẻo và mịn đến mức có thể dễ dàng đi qua nhẫn cưới mà không làm hỏng vải. Vải giả sẽ giòn lên nhưng với lụa sen thật thì điều này sẽ không có. Phần lớn các sản phẩm từ lụa tơ tằm hay lụa sen của In Paw Khon là khăn quàng cổ, khăn che tóc, longi (một loại trang phục truyền thống của người Myanmar, giống như váy quấn, dài đến mắt cá chân, dành cho cả đàn ông và phụ nữ), những chiếc áo dài đặc biệt, khố, váy và khăn choàng, thường được tô điểm bằng hạt thủy tinh, vỏ cowrie và nút.

Xem toàn bộ quá trình dệt hoa sen và học hỏi về tay nghề đáng kinh ngạc đi vào từng mảnh dệt có thể là một trải nghiệm tuyệt vời đối với mỗi người. Chứng kiến hết toàn bộ quá trình này, người ta mới hiểu được vì sao giá thành lụa sen lại gấp từ 7-10 lần so với sản phẩm tương tự làm từ lụa tơ tằm. Một chiếc khăn quàng cổ khổ nhỏ từ lụa sen hoàn toàn đã có giá khoảng từ 75-100 USD. Vì vậy, những sản phẩm với kích thước lớn hơn và cần sự tỉ mỉ nhiều hơn với mức giá đắt đỏ thuộc top thế giới là một điều không quá khó hiểu.

Xem thêm: Vải Lụa Hiếm Nhất Thế Giới – Lụa Tơ Nhện

Một Đức Tin Mạnh Mẽ

Người dân Myanmar quan niệm rằng sen là loài cây biểu tượng cho sự thuần khiết trong tâm hồn, được sử dụng trong các nghi lễ Phật giáo và khi mặc lụa tơ sen thì con người cũng sẽ bình yên hơn. Không những vậy, chất liệu quý này còn giúp họ giảm nguy cơ mắc bệnh tim và phổi. Dệt lụa hoa sen rất độc đáo đối với Myanmar. Những người thợ dệt hoa sen tin rằng mặc một thứ gì đó làm từ hoa sen có thể giúp hấp thụ các yếu tố xấu từ cơ thể và giúp lấy nhiều may mắn.

Hình ảnh: Lụa sen được trưng bày trong một nhà sàn ở Myanmar

Vải sen là một trong những loại vải đắt nhất thế giới. Nhưng đối với người dân Myanmar, họ không tiết gì vật chất, tiền bạc và sẵn sàng bỏ tiền ra mua những chiếc khăn từ tơ sen để dâng lên Phật vào những dịp đặc biệt.

Với đức tin mạnh mẽ, sự kiên trì bền bỉ và niềm đam mê bất diệt đối với nghề, những nghệ nhân đã đưa lụa sen dần đi sâu hơn và hòa quyện vào hồn dân tộc. Chính họ – những người đã duy trì, giữ gìn cũng như đưa vải lụa sen trở thành một quốc phẩm của Myanmar, một loại vải độc đáo và đắt đỏ nhất thế giới.